SURVIVAL 20
24–28.06.2022
20. Przegląd Sztuki SURVIVAL | PIGUŁY
Weź niebieską pigułkę, a historia się skończy, obudzisz się we własnym łóżku i uwierzysz we wszystko, w co zechcesz. Weź czerwoną pigułkę, a zostaniesz w krainie czarów i pokażę ci, dokąd prowadzi królicza nora.
Niebieska pigułka oznaczała wygodne trwanie w ułudzie systemu, czerwona – życie w trudnej do zniesienia prawdzie. Dawały wybór pomiędzy dwoma różnymi rzeczywistościami, a raczej dwoma odrębnymi stanami świadomości w świecie, w którym to, co rzeczywiste, opierało się na symulacji. Choć niedawno Lilly Wachowski przyklasnęła interpretacjom Matrixa jako metafory tranzycji – w latach dziewięćdziesiątych estrogen był podawany kobietom w trakcie procesu korekty płci w czerwonych tabletkach – ten symbol odrzucenia otrzymanej wiedzy i skłaniającej do konformizmu iluzji zaczął żyć swoim życiem.
Nie tylko powszechność, ale też systematyczny wzrost liczby osób przyjmujących substancje psychoaktywne bywa rozpoznawany jako symptom i skutek zmian społeczno-politycznych oraz przemian technologicznych i systemowych. Historia legalizacji i kryminalizowania poszczególnych substancji psychoaktywnych stanowi istotne świadectwo przemian kulturowych, społecznych i politycznych. Sposoby oraz cele ich użycia – od eskapizmu, przez przemoc farmakologiczną, po lecznicze rytuały – wskazują złożone i nieoczywiste związki pomiędzy świadomością a otaczającą rzeczywistością. Z jednej strony rośnie spożycie i popularność niemedycznych substancji zmieniających świadomość, jak alkohol i narkotyki, najczęściej używanych w celach rekreacyjnych. Z drugiej – coraz większej liczbie osób przepisywane są leki psychotropowe, które mają zbliżyć je do stanu uznawanego za mieszczący się w przedziale tego, co normalne i umożliwiające uczestniczenie w życiu społecznym.
Rozpoznanie kryzysu zdrowia psychicznego nie tylko jako zagadnienia społecznego, ale też politycznego, wiąże się z odrzuceniem logiki „prywatyzacji stresu” (M. Fisher), która zakłada zindywidualizowaną odpowiedzialność za problemy psychiczne. W tej perspektywie depresja, niepokój czy lęk są udziałem jednostki i wynikają z jej doświadczeń, konstrukcji psychicznej i neurologii, a nie z charakterystycznych dla kapitalizmu współczesnych systemów pracy, technologii i własności: np. prekaryzacji pracy, samonadzoru i nieustannego monitoringu, obowiązku bezustannej produktywności i dostępności czy zindywidualizowanej konkurencyjności.
Rozważania te podążają za duchologiczną perspektywą kapitalistycznego realizmu, w której spoglądać możemy tylko w przeszłość, ponieważ nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie pozytywnej wizji przyszłości. Alternatywy, która wykraczałaby poza logikę kapitalizmu i wynikającego z niego, ostatecznie destrukcyjnego, wiecznego wzrostu produkcji i nierówności społecznych. Rozwijane na przestrzeni ostatnich lat koncepcje poszukujące nowych modeli organizacji społeczeństw i zasobów sięgają do narkotykowych i kontrkulturowych źródeł.
W odpowiedzi na „psychodeliczny socjalizm” (J. Gilbert) i „kwasowy komunizm” (M. Fisher) w swoich niedawnych analizach rave’u McKenzie Wark zaproponowała koncepcję „ketaminowego femunizmu” [ketamine femmunism]. W kontrze do ideowego połączenia kwestii własności i męskości, ale także błędów feminizmu, femunizm to wspólnotowa miłość wszystkich kobiet, wszystkich osób femme, wszystkich tych, których sprawczość polega na otwarcie się na odmienność świata. (…) Miłość lateralna, siostrzeństwo tych, które nie mają nic do stracenia prócz więzów i nic do zaoferowania poza swoim oddaniem.
O ile ruch hippisowski kojarzony jest z psychodelikami, narkotykiem punka był klej, a ecstasy towarzyszyła elektronicznej muzyce tanecznej, o tyle współczesną kulturę rave’u, zaznacza Wark, najlepiej charakteryzuje ketamina, dysocjatywny anestetyk. Paradoksalnie więc poszukiwanie przestrzeni radykalnych możliwości i potencjalnych form wspólnotowości wiąże się dziś z substancją, której działanie opiera się na osłabieniu transmisji do mózgu bodźców zewnętrznych. Dysocjacja, wiodąca do depersonalizacji i poczucia odrealnienia, okazuje się tu nie tylko odwróceniem spojrzenia od rzeczywistości – kiedy znika i jaźń, i świat, nie mogą się przecież ze sobą ścierać. Być może nakreśla to nowy model relacji; być może to tylko kolejny sus w głąb króliczej nory.
Kompleks budynków szpitalnych przy ulicy Traugutta powstał w latach 1852–1916. Obecnie to jeden z najciekawszych zabytków architektury szpitalnej na terenie Polski, niemal kompletny, bowiem z dziesięciu obiektów wchodzących w jego skład do naszych czasów przetrwało aż dziewięć, wzniesionych w różnych stylach architektonicznych. Szpital jest także jedyną na terenie Wrocławia tak dużą instytucją założoną przez kobiety i przez nie prowadzoną aż do 1945 roku. W połowie XIX wieku ewangelickie diakonisy wykupiły gospodę „Pod Austriackim Cesarzem” z myślą o otwarciu w niej lecznicy. Obok wybudowały kaplicę, a wkrótce kolejne budynki. Największy z nich, zwiastujący już nadejście modernizmu, powstał w latach 1913–1916. Cały kompleks nosił nazwę „Betania”. Szpital zaczynał od 80 łóżek, których liczba sięgnęła ostatecznie ponad 200, należał zatem do jednych z największych we Wrocławiu. Leczono w nim wszystkich niezależnie od wyznania na oddziałach chorób wewnętrznych, chirurgicznym, laryngologicznym oraz ginekologicznym. W skład kompleksu wchodziły także budynki dla zakaźnie i przewlekle chorych. Po 1945 roku szpital otrzymał imię Tadeusza Marciniaka, a jeden z jego obiektów został przeznaczony na oddział dziecięcy.
W przypadku tego kompleksu niezwykle istotna jest jego lokalizacja – Przedmieście Oławskie. Usytuowane we wschodniej części miasta, pod względem różnorodności zabudowy należy do najciekawszych wrocławskich osiedli. Nazwa tego kwartału wywodzi się od drogi handlowej biegnącej w stronę Oławy i dalej w kierunku Krakowa. W 1808 roku Przedmieście Oławskie zostało włączone w obszar miasta. Wcześniej były to między innymi tereny wypoczynkowe biskupów wrocławskich. Około połowy XIX wieku przedmieście zaczęło się zmieniać. Bliskość dworca i centrum miasta sprzyjała rozwojowi produkcji i zwiększeniu liczby mieszkańców. Wzdłuż dawnego traktu wyrastały wielkie czynszowe kamienice, ukrywające w swoich podwórkach składy towarowe oraz małe zakłady przemysłowe. Okolice ulicy Traugutta stały się czymś w rodzaju pierwszego przemysłowego centrum Wrocławia. Jednak z drugiej strony szpitala „Betania” rozciągały się zielone tereny osady Rakowiec, która była swoistym centrum rozrywki. Tu swoje namioty cyrkowe i lupanary rozstawiali wędrowni artyści. Ale również tu rozgrywał się dramat dziewczyn zatrudnionych w tych nomadycznych instytucjach, często bardzo młodych, które w wielu przypadkach były także pracownicami seksualnymi. Pod koniec XIX wieku Wrocław miał najwięcej pracownic seksualnych w Niemczech i spora część w nich pracowała właśnie na Przedmieściu Oławskim. Bardzo ważnym i zupełnie nieznanym aspektem z historii tej dzielnicy jest fakt, że to właśnie tu około 1920 roku powstał pierwszy we Wrocławiu klub dla osób nieheteronormatywnych (wówczas nazywających siebie „przyjaciółmi”); wkrótce otwarto kolejny w bliskim sąsiedztwie szpitala „Betania”. Po 1945 roku Przedmieście Oławskie, które przetrwało oblężenie Wrocławia, zostało szybko zasiedlone i jak każda dzielnica czynszowych kamienic borykało się z wieloma problemami. W ciągu tych powojennych lat wokół przedmieścia narosło wiele legend, które prawdopodobnie zaowocowały w latach osiemdziesiątych nadaniem mu nazwy Trójkąt Bermudzki. Nazwa Trójkąt do dziś jest powszechnie używana, jednak obecnie kojarzy się z ciekawą dzielnicą miasta, pełną zabytków architektury, centrów aktywizacji lokalnej i prospołecznych inicjatyw.
20. edycja Przeglądu Sztuki SURVIVAL
OPEN CALL na realizacje artystyczne
17.12.2021–27.02.2022
PIGUŁY
dawny szpital Betania
ul. Generała Romualda Traugutta 118, 50-422 Wrocław
Wszelkie pytania prosimy kierować na konkurs@survival.art.pl
Zapraszamy do wysyłania propozycji realizacji artystycznych na 20. edycję Przeglądu Sztuki SURVIVAL, którego realizacja zaplanowana jest od 24 do 28 czerwca 2022 i odbędzie się w budynkach dawnego szpitala Betania. Piguły to hasło przewodnie, do którego powinny odwoływać się składane proponowane zgłoszenia.
Przesyłając propozycję prosimy, by mieć na uwadze charakter dostępnych przestrzeni; Przewidujemy także wykonanie realizacji na zewnątrz budynków.
Artyści i artystki mają czas na składanie propozycji do 27 lutego 2022 roku, wypełniając formularz wraz z niezbędnymi załącznikami. Po tym terminie kuratorzy Przeglądu Sztuki SURVIVAL wybiorą projekty, które zostaną zrealizowane w zaproponowanej przestrzeni.
20. Przegląd Sztuki SURVIVAL
PIGUŁY / PILLS
24-28.06.2022
dawny szpital Betania
ul. Generała Romualda Traugutta 118, 50-422 Wrocław
Kuratorzy: Michał Bieniek, Anna Kołodziejczyk, Małgorzata Miśniakiewicz, Ewa Pluta, Daniel Brożek
Organizator: Fundacja Art Transparent / www.arttransparent.org
Przegląd jest współfinansowany ze środków Gminy Wrocław / www.wroclaw.pl
Partner Strategiczny: OKRE / www.okre.pl
