Lokalizacje 22. SURVIVALU

Organizowany przez fundację Art Transparent Przegląd Sztuki SURVIVAL odbędzie się w dniach 21–25 czerwca 2024 na wrocławskim osiedlu Brochów i będzie to edycja o rozproszonym charakterze. Oznacza to, że miejsc, w których ulokowane zostaną realizacje artystyczne, będzie wiele i będą one różnorodne pod względem architektonicznym, historycznym czy przeznaczenia. Zaprosimy do kilku lokalizacji: dawnego krawiectwa ciężkiego, willi, wieży ciśnień, do kiosku, na dworzec i w plener. Chcemy, by głównym bohaterem 22. SURVIVALU był Brochów jako swoista urbanistyczna całość. Hasło 22. SURVIVALU brzmi „Frenezja i niepodległość”. Pytamy o inny możliwy obraz romantyzmu na płaszczyźnie emocji, mitów i faktów, niekiedy stojący w opozycji do tego, co już znane, udomowione i powielane. Refleksja nad wytworami romantyzmu i ich długim cieniem może dać odpowiedź na pytanie, czy jest on naszą – polską – dumą, czy też klęską.

22. SURVIVAL odbędzie się w czterech lokalizacjach osiedla Brochów w: dawnym krawiectwie ciężkim, willi przy ul. Semaforowej, wieży ciśnień, kiosku oraz na dworcu. Klub festiwalowy ze Sceną Społeczną oraz dwie jeszcze kilka prac zobaczycie w plenerze – na zielonym placu obok Biedronki.

Pobierz mapę 22. Przeglądu Sztuki SURVIVAL w .pdf

ul. Ignacego Mościckiego 36 – google maps

Jeden z historycznych wrocławskich dworców, wzniesiony w 1896 roku w ramach wielkiego projektu budowy jednej z największych w tej części Europy stacji rozrządowych. Wiele cech architektury tego malowniczego dworca reprezentuje typ podmiejskiego domu zwanego Landhaus, który był bardzo popularny w niemieckim budownictwie przełomu wieków XIX i XX. Do 1945 funkcjonował jak typowa stacja kolejowa w małym miasteczku z niewielką poczekalnią i skromnym barem. Mimo tej spokojnej atmosfery stał się świadkiem wielu tragicznych wydarzeń z historii Europy. Od 1941 roku przez niego szły transporty osób żydowskich, romskich i Sinti z Niemiec oraz innych krajów zachodniej Europy. Z Polski przywożono robotników przymusowych, których osadzano w kolejowym obozie pracy w pobliżu budynku dworca. Po kapitulacji Twierdzy Wrocław Dworzec na Brochowie był jednym z dwóch obok Dworca na Psim Polu, na którym wysiadały osoby z innych regonów Polski i dawnych kresów Południowo Wschodnich, by zacząć nowe życie na Ziemiach Zachodnich. W 1946 roku na dworzec przyjechał ze Lwowa zwinięty w rulon obraz Panorama Racławicka, który przeleżał w brochowskich magazynach kolejowych dwa lata.

ul. Semaforowa 4 – google maps

Zielony plac w centrum osiedla Brochów do 1945 roku był niemal całkowicie zabudowany czynszowymi kamienicami powstałymi na przełomie XIX i XX wieku. W jednym z jego narożników w latach 1821–1914 funkcjonował niewielki cmentarz katolicki. Zarówno on, jak i niemal cała stosunkowo okazała zabudowa placu zostały zniszczone podczas walk o Wrocław w 1945 roku. Podczas oblężenia po mieście rozchodziły się różne plotki o dawnych tunelach i schronach. Według jednej z nich tajemniczy tunel łączył Dworzec Główny we Wrocławiu z podmiejskimi miasteczkami – Brochowem i Ołtaszynem. Z tego powodu Rosjanie mieli zbombardować dworzec na Brochowie. Pociski spadły jednak na pobliskie kamienice przy obecnym placu, niszcząc je doszczętnie. Ta miejska legenda była powtarzana jeszcze długo po wojnie. Legendą natomiast nie jest katastrofa budowlana, do jakiej doszło tu w 1960 roku. Zwaliła się wówczas część kamienicy, która stała na miejscu dzisiejszej Biedronki. Gruz przysypał dwóch romskich chłopców. Obaj nie przeżyli, zostali później pochowani w jednym grobie.

fot. Tobiasz Papuczys

ul. Semaforowa 16 – google maps

Wzniesiona prawdopodobnie na początku XX wieku przy dawnej Bahnhofstrasse 10 (obecnie Semaforowa 16). Willa reprezentuje typ kameralnego domu dla dobrze sytuowanej rodziny. Jej zwarta bryła i uproszczone zdobienia nawiązujące do antyku, przywodzą na myśl architekturę klasycystyczną. We wnętrzu domu zachowało się wiele historycznych elementów wystroju m.in. drewniana klatka schodowa, oryginalne kafle i szyby. Mimo późniejszych podziałów da się wciąż odczytać pierwotny, typowo mieszczański układ wnętrza. Dawniej mieszkali w niej lekarze gminni – Ernst Lion, a później. Po wojnie wnętrze willi podzielono na mniejsze mieszkania, w których rezydowały m.in. rodziny milicyjne. Obecnie willa jest własnością Gminy Wrocław.

fot. Małgorzata Kujda

ul. Warszawska 2A – google maps

Wysoka na 39 metrów wieża ma tradycyjny dla tego typu budowli kształt grzybka, ułatwiający osadzenie w nim zbiornika na wodę. Została wybudowana w 1903 roku. Zaprojektował ją inżynier Reinhold Mestel, znany wrocławski producent pokryw wodociągowych i projektant wielu wież ciśnień w dolnośląskich i wielkopolskich miastach.  Poza kształtem cecha charakterystyczna jego projektów było wznoszenie ich z czerwonej cegły. Nad wejściem wieżę zdobi sgraffito przedstawiające czaple u wodopoju –  symbol znaczenia wody dla przyrody. Sama wieża jest symbolem rozwoju Brochowa. Po wybudowaniu węzła brochowskiego mała wioska zaczęła w błyskawicznym tempie przeobrażać się w prężne kilkutysięczne miasteczko, które, choć niewielkie, chciało mieć wszystkie wygody, jakie cechują duże miasta, w tym stały dostęp do wody w mieszkaniach i budynkach użyteczności publicznej. Zapewniały to systemy wodociągowe, których nieodzownymi elementami były wieże ciśnień. Wieża na Brochowie spełniała swoja funkcje aż do lat  70. XX wieku. Obecnie jest siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Brochowa.

fot. Tobiasz Papuczys

ul. Centralna 26 – google maps

Prosta willa wzniesiona około roku 1910 reprezentuje ciekawy styl budownictwa wiejskiego. Nieduże, często jedno lub dwupiętrowe, proste kamienice powstawały także w innych podwrocławskich wsiach i miasteczkach. Zazwyczaj miały usługowy parter, mieszkania dla osób właścicielskich na piętrach i strychy, na których nocowali pracownicy i pracowniczki rodzinnego interesu. Całe życie prywatne i zawodowe toczyło się w jednym miejscu. Wykonanie budynku, choć skromne, sugerowało pewien prestiż poprzez użycie rozwiązań typowych dla wielkomiejskich budynków czynszowych. Tę minikamienicę dla swojej rodziny i interesu wybudował rzeźnik Adolf Milde. Do końca wojny kolejne pokolenia rodziny Milde prowadziły w niej sklep mięsny. Po 1945 roku w lokalu na parterze były m.in. sklepy z gospodarstwem domowym i monopolowy. W ostatnich latach znajdował się tu zakład krawiectwa ciężkiego zajmujący się szyciem z grubych materiałów.

fot. Tobiasz Papuczys